Ngọ Môn (tên chữ Hán: 午門) là cổng chính phía nam của Hoàng thành Huế. Hiện nay là một trong những di tích kiến trúc thời Nguyễn trong quần thể di tích cố đô Huế. Ngọ Môn – có nghĩa là “cổng tý ngọ” – hướng về phía nam, là cổng lớn nhất trong 4 cổng chính của Hoàng thành Huế. Chỉ dành riêng cho vua đi lại hoặc dùng khi tiếp đón các sứ thần.
Trước kia tại vị trí này là Nam Khuyết Đài, xây dựng đầu thời Gia Long. Trên đài này có điện Càn Nguyên (乾元殿), hai bên có hai cửa là Tả Đoan Môn (左端門) và Hữu Đoan Môn (右端門). Đến năm Minh Mạng 14 (1833) khi triều Nguyễn tổ chức quy hoạch lại toàn bộ mặt bằng kiến trúc Hoàng thành, Nam Khuyết Đài bị giải thể hoàn toàn để lấy chỗ xây dựng Ngọ Môn. Về mặt từ nguyên, Ngọ Môn có nghĩa là chiếc cổng xây mặt về hướng Ngọ. Hướng này, theo quan niệm của địa lý phong thủy phương Đông là hướng Nam. Hướng của Ngọ Môn cũng như toàn bộ Kinh thành Huế trên thực tế là hướng càn – tốn (tây bắc – đông nam) nhưng vẫn được xem là hướng Ngọ (hướng nam). Theo Dịch học hướng nam là hướng dành cho bậc vua Chúa để “nhi thính thiên hạ, hướng minh nhi trị” (chữ Hán: 而聽天下, 向明而治, tạm dịch: hướng về ánh sáng để nghe thiên hạ và cai trị thiên hạ một cách sáng suốt).
Ngọ Môn có hai phần chính là : đài – cổng và lầu Ngũ Phụng .
Contents
Phần đài – cổng[sửa|sửa mã nguồn]
Có bình diện hình chữ U vuông góc, đáy dài 57,77 m, cạnh bên dài 27,6 m. Đài được xây bằng gạch đá kết hợp với các thanh dầm chịu lực bằng đồng thau. Đài cao gần 5 m, diện tích chiếm đất hơn 1560 m² (kể cả phần trong lòng chữ U). Thân đài trổ 5 lối đi. Lối chính giữa là Ngọ Môn, chỉ dành cho vua đi. Hai lối bên là Tả Giáp Môn và Hữu Giáp Môn, dành cho quan văn, võ theo cùng trong đoàn Ngự đạo. Hai lối đi bên ngoài cùng nằm ở hai cánh chữ U là Tả Dịch Môn (右掖門) và Hữu Dịch Môn (右掖門), dành cho binh lính và voi ngựa theo hầu.
Bạn đang đọc: Ngọ Môn (Hoàng thành Huế) – Wikipedia tiếng Việt
Lầu Ngũ Phụng hoặc Lầu Ngũ Phượng ( 五鳳樓 : Ngũ Phụng Lâu hoặc Ngũ Phượng Lâu )[sửa|sửa mã nguồn]
Lầu Ngũ Phụng hoặc Lầu Ngũ Phượng ( 五鳳樓 : Ngũ Phụng Lâu hoặc Ngũ Phượng Lâu ) là phần lầu đặt ở phía trên đài – cổng. Ngoài phần thân đài, lầu còn được tôn cao bởi một mạng lưới hệ thống nền cao 1,15 m cũng chạy suốt thân đài hình chữ U. Lầu có hai tầng, cấu trúc bộ khung trọn vẹn bằng gỗ lim với chẵn 100 cây cột. Mái tầng dưới nối tiếp nhau, chạy vòng quanh để che cho phần hồi lang. Mái tầng trên chia thành 9 bộ, với rất nhiều hình chim phụng trang trí ở phần bờ nóc, bờ quyết, khiến tòa lầu trông rất nhẹ nhàng, thanh thoát. Bộ mái chính giữa của lầu Ngũ Phụng lợp ngói lưu ly màu vàng, tám bộ còn lại lợp ngói lưu ly màu xanh [ 1 ] .
Ngọ Môn cũng là nơi tận mắt chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử dân tộc quan trọng. Nơi đây thời xưa vẫn thường diễn ra những lễ lạc quan trọng nhất của triều Nguyễn như lễ Ban sóc ( ban lịch mới ), Truyền Lô ( tuyên đọc tên tiến sỹ tân khoa ) … Ngày 30 tháng 8 năm 1945, tại cửa Ngọ Môn, vua Bảo Đại, vị vua sau cuối của Nước Ta, đã đọc Tuyên ngôn Thoái vị và trao chính quyền sở tại lại cho cơ quan chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa .Câu ca dao sau đây Open khi có cửa Ngọ Môn :” Ngọ Môn 5 cửa 9 lầu1 lầu vàng 8 lầu xanh
3 cửa thẳng 2 cửa quanh…”
Hư hỏng sau trận Mậu Thân 1968[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1968, sau trận Mậu Thân tại Huế, Ngọ Môn bị hư hỏng rất nặng. Mãi đến năm 1970, Ngọ Môn cùng 1 số ít khu công trình khác ( cũng bị hư hỏng ) được sửa chữa thay thế lớn .
Một vài hình ảnh[sửa|sửa mã nguồn]
Ngọ Môn ( chính diện ) .
Lầu Ngũ Phụng hiện rõ trên nền trời màu xanh nhạt .
Một góc Ngọ Môn .
Đông đảo du khách đang đứng trước Ngọ Môn.
Khu vực phía sau Ngọ Môn .
Ngọ Môn về đêm .
Source: https://topatoz.net
Category: Nhà cửa
