Nhà rường Huế – nét đẹp văn hóa lâu đời của Việt Nam

Lăng tẩm, chùa Thiên Mụ, Đại Nội,… là những điểm tham quan không thể bỏ qua trong chuyến du lịch Huế. Bên cạnh đó, nhà rường Huế cũng là một trong những kiến trúc đặc trưng mà du khách nên ghé qua một lần để hiểu hơn về đời sống, văn hóa của cha ông ta thuở xưa. 

1. Đôi nét về nhà rường Huế

1.1. Nhà rường Huế là gì?

Nhà rường Huế là gì ? Tại sao lại gọi là “ rường ”. Rường là cách gọi tắt của rường cột. Nhà rường Huế được kiến thiết xây dựng bằng mạng lưới hệ thống cột kèo gỗ với phong cách thiết kế cấu trúc theo quy mô chữ đinh, chữ công, chữ khẩu, nội công ngoại bang. Nhà được cấu trúc từ mạng lưới hệ thống chốt và mộng gỗ giúp thuận tiện lắp ghép hoặc tháo dỡ .
Nhà rường gỗ Huế có mái thấp cùng độ dốc lớn giúp thoát nước mưa tốt. Tổng thể ngôi nhà phần nhiều được thiết kế xây dựng từ những loại gỗ tốt, chắc như đinh như : mít rừng, kền, gõ. Khi mày mò nhà rường cổ Huế, hành khách nếu chú ý sẽ thấy những chi tiết cụ thể nhỏ như đòn, kèo, cột đều được chạm khắc công phu, tỉ mỉ tựa như một bức họa nổi có tính thẩm mỹ và nghệ thuật cao .

1.2. Nhà rường Huế có từ bao giờ?

Theo lịch sử ghi chép, dưới thời vua Minh Mạng thứ 3 năm 1822, ông ban hành đạo luật rằng những ngôi nhà xây bên ngoài Đại Nội là kiểu nhà rường Huế 1 gian 2 chái và không được vượt quá 3 gian 2 chái. Do đó, những ngôi nhà rường Huế lúc bấy giờ có diện tích rất nhỏ. 

Sau này, khi luật đạo được xóa bỏ và thay bằng pháp luật không được xây nhà cao hơn hoàng cung, nhà rường huế 3 gian 2 chái từ từ được thiết kế xây dựng quy mô hơn với độ dốc mái lớn và độ cao thấp .

>>> Xem ngay lăng Khải Định Huế, điểm đến check in tuyệt đẹp với kiến trúc được thiết kế công phu, tinh xảo mang tính nghệ thuật cao.

1.3. Ưu điểm của mẫu thiết kế nhà rường Huế

Mái nhà rường được lợp bằng ngói liệt với hai lớp dày chồng lên nhau. Vì vậy, vào mùa hè, ngôi nhà có không khí thoáng mát, mùa đông lại ấm cúng. Mái nhà được phong cách thiết kế với độ dốc lớn giúp nước mưa thoát nhanh nhằm mục đích thích ứng với đặc thù thời tiết liên tục mưa và bão vào những tháng cuối năm ở Huế .

Nhà rường ở Huế không những được nhìn nhận cao về mặt công suất mà còn về tính nghệ thuật và thẩm mỹ, từ mạng lưới hệ thống cửa lớn bao che ba mặt tiền của ngôi nhà đến những cột kèo, xà, vách ngăn đều được chạm khắc như một bức họa với đủ loại đề tài, hoa văn tùy theo tử vi & phong thủy, khiếu thẩm mỹ và nghệ thuật của chủ nhà. Đặc biệt, mỗi nhà rường Huế đều có một khuôn viên vườn với nhiều loại cây khác nhau .

2. Đặc điểm cơ bản của mẫu thiết nhà rường Huế

2.1. Kiến trúc nhà rường Huế

Thông thường, một ngôi nhà rường Huế được phong cách thiết kế 3 gian 2 chái có trung bình 56 cột được kê trên đá tảng để tránh ẩm mốc. Với kiến trúc chữ đinh, chữ khẩu, những gian sẽ được tính bằng số cột và những vách ngăn 2 chái .
Gian giữa là khu vực quan trọng nên mạng lưới hệ thống cửa lớn bao che ba mặt tiền thường được chạm chắc những câu đối, bát bảo, tứ quý với ý nghĩa cầu mong như mong muốn, bình an cho mái ấm gia đình. Ngoài ra, trên mỗi kèo, đòn, xà đều có những họa tiết chạm khắc tỉ mỉ và thích mắt .

Phần mái của nhà rường Huế không cao có tính năng vừa để tránh mưa bão, vừa không phạm quá độ cao của Hiểu Lâm Các – cấu trúc cao nhất trong Đại Nội. Vì mái có độ dốc lớn nên size nhà rường Huế bị thu hẹp. Nếu nhà đông người, gia chủ phải xây thêm nhà ngang, nhà phụ .
Khi xây đắp nhà rường Huế, người ta sẽ dựng bốn mái, lợp bằng ngói liệt, ngói âm khí và dương khí hoặc lợp tranh. Dù là mái tranh hay mái ngói thì cũng được lợp rất dày để cố định và thắt chặt bộ khung xuống nền nhà cũng như bảo vệ yếu tố cách nhiệt .
Mỗi bản vẽ nhà rường Huế ngoài phần nhà ở chắc như đinh không hề thiếu khu vực vườn xung quanh nhà. Vườn nhà rường Huế được phong cách thiết kế rất phức tạp, công phu để vừa cung ứng yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật, vừa không phạm những điều tối kỵ. Cây cối trong nhà rường thường sắp xếp vườn theo hướng : đông trồng đào, tây trồng liễu, trước cau sau chuối .

2.2. Kết cấu nhà rường Huế

Kết cấu nhà rường Huế quan trọng nhất là bộ giàn trò và bộ khung gỗ – sườn chống đỡ cho hàng loạt ngôi nhà. Tổ hợp cột – kèo – xuyên – trến – xà – đòn tay có cấu trúc ngặt nghèo tạo nên bộ khung vững chãi. Bộ giàn trò được đặt trên những tảng đá vuông bộc lộ tính giá trị của khu công trình .
Phần nền của nhà rường thường được lát bằng đất sạch trộn với vôi và tro để chống mối mọt. Hỗn hợp này được đắp thành nhiều lớp tạo độ cứng, chắc như đinh và không bị nứt. Ngoài ra, người ta còn sử dụng kỹ thuật khoan nhồi cọc để tạo độ cứng cho nền nhà ở những nơi đất mềm .
Đây là kỹ thuật khá thông dụng trong những kiến trúc cung đình thời nhà Nguyễn. Vào triều đại này, người nhà giàu sử dụng vỉa bằng đá thanh, đá cẩm thạch để làm nền nhà, còn người thường sẽ dùng đá núi hoặc đá tổ ong. Những yếu tố chất liệu có quyết định hành động lớn đến việc nhà rường giá bao nhiêu .

2.3. Công năng – Cách bố trí phòng 

Kiến trúc nhà rường Huế thường có ba gian hai chái với cột cái nằm chính giữa nhà, link với những kèo để đỡ khung nhà và mái. Mỗi cột được đặt tên gọi khác nhau. Ví dụ, hai cột trong nằm phía đông gọi là ” nhứt đông hậu “, hai cột trong ở phía tây là ” nhứt tây hậu “, hai cột ngoài phía đông là ” nhứt đông tiền ” và hai cột ngoài ở phía tây được gọi là ” nhứt tây tiền ” .
Những cột quân, cột cái sẽ chia nhà thành ba khoảng trống rõ ràng. Gian giữa của nhà có diện tích quy hoạnh rộng nhất dùng để tiếp khách, thờ cúng tổ tiên và dành cho đàn ông nghỉ ngơi. Hai gian bên có diện tích quy hoạnh nhỏ hơn dành cho phụ nữ và trẻ con. Cách sắp xếp này bộc lộ ý niệm trọng nam khinh nữ và đàn ông là trụ cột mái ấm gia đình của người xưa .

>>> Xem ngay cung An Định Huế, di sản văn hóa Thế giới với hơn 100 năm tuổi, có lối kiến trúc châu Âu lạ mắt, là bối cảnh của nhiều bộ phim và MV ca nhạc nổi tiếng.

3. Quy trình xây dựng nhà rường Huế

3.1. Xem phong thủy trước khi xây 

Đầu tiên, gia chủ sẽ xem hướng nhà thế nào, liệu có tốt và thuận tiện cho chủ nhà hay không. Đa phần những mẫu nhà rường Huế đều được xây về hướng Nam. Bếp được phong cách thiết kế nằm bên trái, vuông góc với nhà chính. Nhà rường luôn được thiết kế xây dựng có khoảng trống cây trái hoặc hàng cau trước sân cùng cổng lớn và lối đi dẫn từ cổng vào nhà. Tuy nhiên, bản thiết kế phải bảo vệ khách đến nhà phải đi rẽ sang hai bên lối dẫn chứ không đi thẳng trực tiếp .

Thiết kế khoảng trống nhà rường Huế tuân thủ nguyên tắc và triết lý phương Đông truyền thống cuội nguồn. Người xưa lấy nguyên tắc “ thái cực – lưỡng nghi ” tích hợp “ tứ tượng – bát quái ” tạo ra thế cân đối. Lấy những cái đơn thuần link nhằm mục đích tạo sinh khí tỏa tỏa tứ hướng .
Vì vậy, người kiến thiết nhà rường Huế cần xác lập TT giữa hai đường tim nhà theo hướng bắc – nam, đông – tây để từ đó tìm những hướng tiền, hậu, tả, hữu. theo đó, giàn trò, cột sẽ được gióng theo nguyên tắc này để thiết kế xây dựng .

3.2. Quy trình chuẩn bị 

Khâu tiên phong là chuẩn bị sẵn sàng vật tư như một cách giám sát ngân sách làm nhà rường Huế. Hầu như hàng loạt phần gỗ của ngôi nhà được làm từ gỗ mít – loại gỗ quý có màu vàng, vân đẹp. Nhà rường Huế gỗ mít bảo vệ có độ chắc như đinh, ít cong vênh, nứt nẻ và tuổi thọ cao .
Tiếp đến là phần sẵn sàng chuẩn bị rường tre. Gia chủ phải chọn mua những cây tre thẳng trồng trên đất tốt từ lâu năm. Những cây tre đủ tiêu chuẩn phải già, cứng để tránh mọt và được đốn vào đầu xuân .

Thợ chế tác sẽ xử lý một vài bước cơ bản rồi ngâm tre trong 100 ngày và vớt lên phơi khô. Sau đó, thợ phân loại tre theo mục đích sử dụng và bảo quản kỹ càng, đảm bảo không bị mưa nắng. 

Khâu sau cuối là chuẩn bị sẵn sàng dây mây để làm lạt buộc, rơm và cỏ tranh. Mây đủ tiêu chuẩn phải lựa từ những cây mây Song và mây Mã. Cỏ tranh lợp phải là loại tốt, già, được cắt và phơi nắng kỹ càng. Phần rơm sau khi thu hoạch cũng cần phơi kỹ, dữ gìn và bảo vệ riêng đúng tiêu chuẩn. Chính vì độ cầu kỳ trong khâu chuẩn bị sẵn sàng vật tư nên giá nhà rường Huế khá cao .

3.3. Quy trình thi công nhà rường Huế

Thợ mộc sẽ tập hợp những vật tư để ráp thành khung nhà sau khi thợ chạm đã hoàn tất phần điêu khắc. Trên nền nhà rường Huế đã chuẩn bị sẵn sàng sẵn tảng đá chân cột, thợ sẽ dựng hàng loạt 24 cột nhà trên đó. Cột được nối với nhau bằng mộng, khóa với nhau bằng nêm, chốt bằng gỗ hoặc tre và trọn vẹn không sử dụng sắt kẽm kim loại .
Ở khu vực cách mặt nền khoảng chừng 5 cm, người ta dựng 14 cột hàng ba link với nhau bằng mạng lưới hệ thống đà gỗ. Ở khu vực mặt tiền, bộ cửa bảng khoa được chia ra với năm lá ở gian chính, hai lá ở mỗi bên chái. Các lá có chốt khóa bằng gỗ từ bên trong vừa chắc như đinh, vừa dễ sử dụng lại hoàn toàn có thể tháo lắp thuận tiện .
Tiếp đến, thợ làm tre sẽ mở màn lợp mái thứ nhất. Các đòn tay, rui được buộc bằng dây mây, cố định và thắt chặt bằng chốt đinh tre đúng kỹ thuật từ bao đời. Sau bước này, lồ ô được dập thành mặt phẳng rồi lát lên rui dọc hướng những đòn tay với phần vỏ hướng xuống dưới, phần ruột hướng lên trên .

Sau quy trình này là đến việc lợp đất lên trần nhà rường Huế. Gia chủ cần tìm loại đất dẻo, đất thuần thịt được lấy ở độ sâu hơn 1 m và bảo vệ không còn tạp chất. Thợ sẽ trộn rơm với đất, nước đến khi dẻo và đều rồi đắp lên trần nhà theo thứ tự từ thấp lên cao và dần lên nóc theo từng lớp liên tục nhau với độ dày khoảng chừng 8 cm, đồng thời lèn chặt và vuốt kỹ. Người thợ cần làm nhanh và đều tay để hàng loạt khối trần bằng đất link đồng nhất và tránh bị nứt .
Về phần vách tường, người thợ xây nhà rường Huế sẽ dùng những hỗn hợp vật tư từ rơm, tre và đất được nhào nặn bằng chân cho đến khi thật dẻo rồi bôi lên phần khung. Khi xây vách tường, người thợ bên ngoài và bên trong cần phối hợp uyển chuyển với nhau, động tác dứt khoát để tường có sự link tốt, mặt phẳng nhẵn mịn và có tính nghệ thuật và thẩm mỹ cao .
Bề mặt tường sau đó sẽ được lèn lại kỹ càng, cán láng rồi bôi vữa vôi bên ngoài. Cuối cùng là quy trình quét nước vôi pha màu cho mặt tường. Nhìn chung, mọi công kiến thiết xây dựng nhà rường Huế đoạn đều yên cầu sự tinh xảo, kỹ lưỡng của những người thợ tài hoa để bức tường trông giống như được xây bằng gạch .

>>> Xem ngay chùa Thiên Mụ Huế, ngôi chùa linh thiêng 400 năm tuổi, kiến trúc cổ kính đặc sắc, phong cách hữu tình, là điểm check in được yêu thích. 

4. Mẫu nhà rường Huế đẹp

Hiện nay, những mẫu nhà rường đẹp còn lưu giữ đa phần được phong cách thiết kế dưới những hình thức sau :

• Nhà rường Huế ba gian: nhà gồm ba gian phòng với phòng chính giữa có diện tích lớn dùng làm phòng khách, hai gian bên cạnh được phân cách bằng các cột lớn.
• Nhà rường Huế ba gian hai chái: Đây là mẫu nhà rường Huế đẹp gồm ba gian phòng. Phần chính giữa rộng nhất và hai bên là hai phòng nhỏ (hai chái).
• Nhà rường Huế năm gian: gồm ba gian chính, hai gian phụ bên cạnh. Ba gian chính có kết cấu tương đồng như nhà ba gian, khác nhau ở số cột và diện tích mỗi gian. 
• Nhà rường Huế năm gian hai chái: đây là mẫu nhà có diện tích rộng của tầng lớp quý tộc. Nhà có ba gian rộng ở giữa, hai nhà bên được ngăn cách bởi các cột. Bên cạnh được chia vách ngăn với mục đích làm phòng ngủ. 

>>> Xem ngay lăng Minh Mạng Huế, điểm đến thu hút đông đảo du khách với kiến trúc cổ xưa mang đậm phong cách Nho Giáo, không gian yên bình, thoáng đãng có núi, sông, hồ bao quanh.

5. Gợi ý 3 địa chỉ thăm quan nhà rường Huế

Tham quan nhà rường Huế là một trong những hoạt động không thể bỏ qua để hiểu thêm về đời sống và văn hóa xưa của vùng đất cố đô. Có khá nhiều địa điểm du lịch Huế thú vị có thiết kế theo phong cách nhà rường để du khách tận mắt chiêm ngưỡng. 

5.1. Nhà vườn An Hiên 

• Địa chỉ: số 58 đường Nguyễn Phúc Nguyên, bên bờ sông Hương, cách chùa Thiên Mụ khoảng 500m.

Nhà vườn An Hiên là một trong những khu công trình tiêu biểu vượt trội, mẫu mực và rực rỡ nhất cho kiến trúc nhà rường Huế. Nhà vườn An Hiên được phong cách thiết kế theo kiến trúc nhà rường 3 gian 2 chái. Bao bọc ngôi nhà là khuôn viên rợp bóng cây xanh mát diện tích quy hoạnh 4.608 mét vuông được thiết kế xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống cuội nguồn của người Huế. Du khách ghé nơi đây hoàn toàn có thể cảm nhận được không khí thanh tịnh và cổ kính .

5.2. Cafe Vỹ Dạ xưa – Cafe nhà rường Huế 

• Địa chỉ: 129 Nguyễn Sinh Cung, TP. Huế

Vỹ Dạ xưa cafe lôi cuốn khách bởi vẻ đẹp cổ kính, tiềm ẩn nét tinh hoa kiến trúc cung đình xưa của Huế. Du khách sẽ cảm nhận được một khoảng trống đậm chất cố đô từ phong cách thiết kế quán theo kiểu nhà rường, trang trí bằng những chiếc cầu nhỏ bắc ngang lạch nước, quang gánh, tranh thư pháp, đèn lồng. Đây là quán cafe thích hợp cho những tâm hồn muốn tìm kiếm sự yên bình, thanh tịnh .

5.3. Cafe Nam Giao Hoài Cổ – Cafe nhà rường Huế

• Địa chỉ: 321 Điện Biên Phủ, TP. Huế

Tiếp tục là một quán cafe nhà rường Huế đưa hành khách vào miền hoài niệm về xứ Huế một thời. Cafe Nam Giao Hoài Cổ mang đậm kiến trúc nhà rường Huế, tựa như khu vườn thượng uyển đầy thơ mộng. Không gian được trang trí bằng cây xanh, hòn non bộ với tiếng nước chảy róc rách. Du khách ghé quán hoàn toàn có thể vừa nhâm nhi tách cafe nực nội, vừa hòa mình vào khoảng trống thân mật với vạn vật thiên nhiên .

Ngoài kiến trúc nhà rường Huế, mảnh đất cố đô này còn rất nhiều danh lam thắng cảnh cũng những di tích lịch sử nổi tiếng mang đậm truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa khác như : những lăng tẩm, chùa Thiên Mụ, Đại Nội, trường Quốc học Huế, đồi Thiên An, …

Những địa điểm này đều nằm cách trung tâm thành phố Huế không xa. Vì vậy, du khách có thể lựa chọn nghỉ ngơi tại Vinpearl Hotel Huế để thuận tiện cho việc di chuyển cũng như có những trải nghiệm nghỉ dưỡng đáng nhớ. Vinpearl Hotel Huế cao 33 tầng với vị trí đắc địa giữa lòng thành phố hứa hẹn mang đến một không gian nghỉ ngơi đậm chất Huế.

>>> Đặt phòng Vinpearl Hotel Huế ngay hôm nay để tận hưởng những dịch vụ, tiện ích hàng đầu 

Đặc biệt Vinpearl đang áp dụng chương trình MIỄN PHÍ đăng ký thẻ hội viên Pearl Club với các đặc quyền ưu đãi vô cùng hấp dẫn:

• Giảm thêm 5% trên giá phòng tốt nhất
• Giảm 5% dịch vụ ẩm thực tại Almaz Hà Nội, Vinpearl
• Tích lũy nâng hạng và hàng loạt các ưu đãi khác

>>> Đăng ký hội viên Pearl Club MIỄN PHÍ ngay hôm nay để tận hưởng các đặc quyền ưu đãi tại hệ sinh thái Vinpearl.

Nhà rường Huế được xem như một di sản đặc trưng của vùng đất cố đô. Cuộc sống văn minh đã dần khiến kiến trúc nhà rường bị mai một, thậm chí còn nhiều người còn rao bán nhà rường Huế bởi không có nhu yếu sử dụng. Tuy nhiên, khi du lịch đang trên đà tăng trưởng, nhiều ngôi nhà rường Huế đã được trùng tu nhằm mục đích bảo tồn những đường nét đặc trưng vốn có, giúp thế hệ sau hiểu hơn về văn hóa truyền thống cổ xưa của cha ông mình .

>>> Đặt phòng tại Vinpearl Hotel Huế ngay hôm nay và tận hưởng những dịch vụ đẳng cấp để chuyến du lịch đến mảnh đất cố đô thêm trọn vẹn

Xem thêm:

Source: https://topatoz.net
Category: Nhà cửa